kinga98911 Chodzenie na na niedzielne mszy święte to umocnienie naszej wiary w boga ponieważ podczas niej słuchamy słowa bożego i go przyjmujemy do naszego serca podczas eucharysitii.Każdy powinien chodzić na niedzielne mszy święte i spowiadanie się co miesiąc czyli wyzwolenie się od grzechu.Równie ważne jest modlitwa czyli rozmowa z bogiem. pomysł, pogląd ★★★ OSĄD: pogląd na sprawę ★★★ POST: obowiązuje katolika w Popielec ★★★ TEZA: wysuwany pogląd ★★★ CREDO: wyznanie wiary katolika ★★★ KREDO: wyznanie wiary dla katolika ★★★ TEIZM: pogląd uznający jedynego Boga Stwórcę ★★★ ATEIZM: pogląd odrzucający wiarę ★★★ OPINIA Pozostaje jednak wierzyć, że odrzucający wiarę w Jezusa Chrystusa, czynią to, bo mają niewłaściwe Jego poznanie, i w konsekwencji odrzucają nie Jego samego – ale Jego wypaczony obraz. Odrzucają Go, bo nie poznali Jego bóstwa, Jego miłosierdzia, nie poznali, że On jest obrazem Boga niewidzialnego, i nie wiedzą, że kto widzi Książka Wściekli na Boga. O tym, jak ateizm doprowadził mnie do wiary w Boga autorstwa Hitchens Peter, dostępna w Sklepie EMPIK.COM w cenie . Przeczytaj recenzję Wściekli na Boga. O tym, jak ateizm doprowadził mnie do wiary w Boga. Zamów dostawę do dowolnego salonu i zapłać przy odbiorze! . Oświecenie – światopogląd, filozofia. Epoka oświecenia nie była jednorodna pod względem filozoficznym czy światopoglądowym. Mogło to wynikać z faktu, iż twórcami tej epoki byli zarówno arystokraci, szlachta i emancypujący (rozwijający) się mieszczanie. Mimo to można wyodrębnić zasadnicze postawy i idee znamienne dla oświecenia: K r y t y c y z m: Postawa odnosząca się głównie do tradycyjnych instytucji politycznych i społecznych, do Kościoła i form życia religijnego, do ustaleń nauki; R a c j o n a l i z m: Kierunek filozoficzny przyznający rozumowi ludzkiemu główną rolę w procesie poznania, negujący rolę w procesie doświadczenia, intuicji, poznania mistycznego, objawienia. Jego prekursorem był Kartezjusz autor słynnego stwierdzenia: Cogito ergo sum. Stał się on głównym nurtem myślowym w XVIII w. D e i z m: Pogląd filozoficzno-teologiczny zakładający, iż Bóg stworzywszy wszechświat nie ingeruje odtąd w losy świata i rozwój przyrody i życie ludzkie. Jest to kierunek racjonalistyczny, odwołujący się do rozumu i odrzucający w Opatrzność Boską, cuda i objawienie. Prowadzi do negowania roli Kościoła jako pośrednika między Bogiem i ludźmi. Głosi prymat moralności nad religią i uniezależnieniem nauki od dogmatów wiary. A t e i z m: Pogląd filozoficzny odrzucający wiarę w istnienie Boga i wszelkich sił nadprzyrodzonych, niematerialnych – przeciwieństwo Teizmu. E m p i r y z m: Pogląd filozoficzny gdzie znalazł uzasadnienie oświeceniowy krytycyzm. Jego prekursorem był angielski filozof Francis Bacon. Kładł nacisk na rolę doświadczenia w procesie poznawania świata, odrzucając to wszystko, czego się nie da potwierdzić w praktyce. Owocem dwóch sprzecznych kierunków filoz.: racjonalizmu i empiryzmu, był optymizm poznawczy, wiara w możliwości odkrywania praw rządzących światem i społeczeństwem. W związku z tym powszechnie akcentowano potrzebę oświecenia ludzi, nakładając na literaturę funkcje u t y l i t a r n e (użytkowe) i przypisywano ogromną rolę edukacji i wychowaniu (encyklopedia). S e n s u a l i z m: Pogląd filozoficzny według którego źródłem wiedzy są wyrażenia zmysłowe będące odbiciem rzeczywistości. Jeden z jego twórców, angielski filozof John Lock wprowadził pojęcie tabula rasa (czysta karta), określając w ten sposób umysł dziecka, pozbawiony jakichkolwiek wrodzonych idei i zasad, kształtowany dopiero przez doświadczenie i edukację. N a t u r a: Pojęcie natury sprowadzało się do przekonania o istnieniu stałych, niezmiennych, “naturalnych” cech człowieka i świata. Wg. Rousseau cechy te bywają zniekształcone w rozwoju cywilzacyjnym, należy więc przywrócić to, co zgodne z naturą, czyli podstawowe prawa człowieka i jego dążenie do szczęścia. Szczęście jednostki jest harmonijnie powiązane ze szczęściem ogółu, a osiągane przez pracę, która prowadzi do postępu. Nie chciałbym urazić pani uczuć religijnych – powiedział pisarz K., nachyliwszy się ku Pani E. – ale... 1. Czym są uczucia religijne? 2. Obraza uczuć religijnych osoby niewierzącej 3. Obraza uczuć religijnych osoby wierzącej 4. Jak można obrazić uczucia religijne? 5. Obraza uczuć religijnych vs nauka i sztuka 6. Obraza uczuć religijnych - tylko publicznie 7. Obraza uczuć religijnych w zamkniętej grupie 8. Obraza uczuć religijnych a wolność słowa 9. Kto może obrazić uczucia religijne? To niemożliwe! – przerwała mu Pani E. i utkwiła spojrzenie w Antonim, który siedział bez ruchu, z opuszczonymi oczyma. – Moja wiara jest mocna, Bóg to wie! Moja wiara jest mocna, więc nie sposób ani jej, ani mnie urazić, gdy zaś mowa o uczuciach religijnych, to pozostawmy je osobom hormonalnie zakłopotanym. Uczucia są sferą doznań niestałych, często mrocznych i przewrotnych!Michał Komar - WtajemniczeniaW polskim ustawodawstwie funkcjonuje pojęcie obrazy uczuć religijnych. Przez wzgląd na swój charakter, jak również problemy interpretacyjne polskiego sądownictwa stanowi ono temat emocjonujących dyskusji. Jak można dokonać kwalifikacji, czy w danej wypowiedzi lub konkretnym działaniu doszło do obrazy uczuć religijnych?Odpowiedzi będzie wiele, ponieważ nawet sędzia posiada własne poglądy i wrażliwość - wszak jest tylko człowiekiem. Temat jest o tyle ciekawy, że chociaż państwo jest neutralne światopoglądowo, to jego przedstawiciele już niekoniecznie. Zdarza się przecież, że sędzia badający konkretną sprawę jest wyznania, które zostało obrażone. Może być i tak, że wyrok wygłasza człowiek, który przejawia niechęć do danego środowiska religijnego. Wszystko to ma wpływ na efekt końcowy, a dokładniej - na wyrok skazujący lub są uczucia religijne?Przedmiot czci obejmuje wszystko, do czego odnosi się cześć religijna w ramach danego wyznania, czemu cześć i kult są w ramach danej religii oddawane, a więc także do samego Boga oraz postaci stanowiących „podmioty” ZollZdaniem Sądu Najwyższego Rzeczpospolitej Polskiej uczuciami religijnymi nazywamy stany psychiczne, których istotę stanowi wewnętrzne ustosunkowanie się do przeszłych, teraźniejszych i przyszłych zdarzeń. Chodzi oczywiście o te zdarzenia, które w jakiś sposób bezpośrednio i pośrednio wiążą się z religią, lub formą jej jest to pojęcie dość szerokie. Samo określenie "ustosunkowania się" może przecież znaczyć zarówno zainteresowanie, jak też obojętność, a nawet wrogość. Problematyczne jest również określenie uczuć religijnych jedynie jako "zdarzenia". Może to powodować sytuacje, w których ochrona kultu będzie dotyczyła jedynie pewnych działań. W każdej religii istniej jednak nie tylko zdarzenia, ale również ich sprawcy - wyznawcy, prorocy, bóstwa, itp. Oczywiście, stosując logikę prawniczą, należy kierować się w stronę rozszerzającą i zaliczyć wspomniane postać do grona podmiotów podlegających to nauki o naturze umysłuCelem praktyki buddyjskiej jest osiągnięcie całkowitego urzeczywistnienia potencjału umysłu i doświadczenie trwałego szczęścia – może je urzeczywistnić, dlatego buddyzm nazywany jest religią doświadczenia. W buddyzmie istnieje wiele tradycji, szkół i stylów praktyki.(źródło - który wierzy w konkretne zdarzenie religijne z natury obdarza szacunkiem i wiarą osoby w nim uczestniczące. Dzieje się tak, ponieważ samo zdarzenie nie mogłoby zaistnieć bez konkretnego bohatera. W wielu religiach powstanie życia kojarzy się z działaniem istoty wyższej. Przykładowo: w religiach monoteistycznych już samo negowanie Boga jako podmiotu biorącego udział przy zdarzeniu stworzenia świata jako przedmiotu jest więc wierzący w konkretną formę powstania, celu i sensu życia może poczuć się urażony sytuacją, w której ktoś inny kierując się celem typowo prześmiewczym i obraźliwym dokonuje charakterystyki bóstwa, które w jego oczach jest największą świętością. Analizując powyższe, należy stwierdzić, że w celu uniknięcia problemów związanych z obrażaniem uczuć religijnych Sąd Najwyższy powinien ponownie pochylić się nad tym uczuć religijnych osoby niewierzącejKto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 196 - ustawa Kodeks karnyPodczas analizy powyższego przepisu wiele osób zastanawia się, czy nie nosi on znamion dyskryminujących osoby niewierzące. Człowiek posiadający poglądy ateistyczne również ma bowiem możliwość doznawania uczuć (zarówno pozytywnych, jak i negatywnych) związanych z celem, sensem i historią powstania wszechświata, jak również samej istoty ludzkiej. Z drugiej jednak strony cechy światopoglądowe niezwiązane z religią są chronione przez wiele innych przepisów zawartych w polskim - brak wiary w istnienie jednego bądź wielu przeczący istnieniu sił nadprzyrodzonych i odrzucający wiarę w on także uznawać religię za nienaukową i sprzeczną z nauką, sprzeczną z rozumem lub niepotrzebną.(źródło - podkreśla, że prawo chroni dobra osobiste. Człowiek atakowany ze względu na swój światopogląd ma prawo szukać pomocy z zapewnieniem, że ją otrzyma. A. Wolter określił, że dobrem osobistym są prawa służące do ochrony dóbr osobistych, niemajątkowe, tak silnie związane z podmiotem, któremu przysługują, że razem z nim powstają i wygasają, oraz nie mogą przechodzić na inne osoby, są one prawami bezwzględnymi, których przedmiotem są dobra niematerialne i których ochrona jest wszechstronna, bo obejmująca zarówno realizację roszczeń niemajątkowych, majątkowych, jak i pośrednich. Z tego powodu, człowiek posiadający swój światopogląd ma prawo go chronić, a państwo ma mu to prawo osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych 23 - ustawa Kodeks cywilnyW razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. (...)art. 448 - ustawa Kodeks cywilnyObraza uczuć religijnych osoby wierzącejW przypadku uczuć religijnych związanych stricte z istotą wyższą dochodzi jednak kolejny aspekt. Osoba wierząca podporządkowuje całe swoje życie, jego styl, charakter i zachowanie w sposób, który odpowiada preferowanemu przez nią wyznaniu. Należy zauważyć, że osoba wierząca dąży swoim zachowaniem do samorealizacji i osiągnięcia religijnej pełni (np. poprzez życie wieczne w Niebie, osiągnięcie Nirvany). W momencie, gdy dochodzi do psychicznego lub nawet fizycznego ataku z powodu wiary, uderza się nie tylko w uczucie, ale także w celowość istnienia i funkcjonowania konkretnej 196 kodeksu karnego powstał celem ochrony wolności przekonań związanych ze sprawami wiary. Stanowi on wyraz tolerancji światopoglądowej państwa, które chce zachować neutralność w sprawach uznaje istnienie jednego Boga w 3 Osobach, czyli w Trójcy Świętej (Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty).Bóg w osobie Syna Bożego wcielił się w indywidualną naturę ludzką oraz dokonał dzieła zbawienia odwołuje się do objawienia otrzymanego od Boga w Jezusie Chrystusie, które przekazuje tradycja chrześcijańska, zwłaszcza Nowy Testament.(źródło - encyklopedia PWN)Jak można obrazić uczucia religijne?Obraza uczuć religijnych polega na publicznym znieważeniu przedmiotu czci religijnej lub miejsca przeznaczonego do publicznego wykonywania obrzędów religijnych. Sprawca musi działać w sposób zmierzający do wywołania u pokrzywdzonego odczucia obrazy jego uczuć związanych z religią. Poczucie to musi być ściśle związane z treścią lub przedmiotem danego wyznania objętego szczególnym znaczeniem (przedmiot kultu obdarzony najwyższym szacunkiem). W przypadku zniewagi na tle światopoglądowym niezwiązanym z religią pokrzywdzony może domagać się ukarania sprawcy na podstawie innego artykułu kodeksu – religia monoteistyczna, druga na świecie pod względem liczby wyznawców po księgą islamu jest Koran, a zawarte w nim objawienie ma stanowić ostateczne i niezmienne przesłanie Allaha do religii jest Mahomet, który ogłosił się w Mekce wysłannikiem Boga i jego Prorokiem.(źródło - uczuć religijnych vs nauka i sztukaZdaniem Sądu Najwyższego samo zastosowanie formy artystycznej nie powoduje wyłączenia odpowiedzialności karnej. W przypadku dążenia do osiągnięcia celu naukowego mającego znieważający charakter jest tak samo. Nawet powołując się na powyższe działania, można dopuścić się przestępstwa obrazy uczuć religijnych. To samo dotyczy publicznej zniewagi przedmiotu czci uczuć religijnych - tylko publicznieW tym samym postanowieniu Sąd Najwyższy podkreślił, że znieważenie przedmiotu czci religijnej uznaje się za obrazę uczuć religijnych jedynie w przypadku jego publicznego uzewnętrznienia. Sąd Najwyższy podkreślił, że publiczny charakter przestępstwa obrazy uczuć religijnych sprowadza się do tego, że znieważenie przedmiotu czci religijnej może zostać dostrzeżone przez większą lub bliżej nieokreśloną liczbę publiczności nie jest spełnione, jeśli zachowanie polegające na znieważeniu zostało zarejestrowane i przekazane następnie za pośrednictwem prasy drukowanej bądź przekazu, internetowego szerszej grupie osób. SN wskazał również, że wspomniana wyżej osoba, publikująca zarejestrowane nagranie, może spełniać znamiona przestępstwa zawartego w artykule 196 kodeksu ma w życiu jeden główny cel. Jego dążeniem jest osiągnięcie możliwie największego szczęścia możliwe jest na trzy sposoby. Dbanie o przyjemności i zaspokajanie zmysłów. Czynienie dobra, czyli gromadzenie do zdobywania tego, co pożyteczne, jak bogactwo czy jest dla Hindusa sprawą indywidualną, a wspólnych zgromadzeń nie praktykuje może samodzielnie czcić swoich bogów, poprzez modlitwę, śpiewy czy recytację świętych formuł(źródło - uczuć religijnych w zamkniętej grupieZdaniem najwyższej instancji nie spełnia również znamion przestępstwa obrazy uczuć religijnych zachowanie adresowane do osoby lub większej grupy, jeżeli zainteresowani wyrażają zgodę na kontakt z tymi treściami. Nie ma w tym wypadku znaczenia, czy dana osoba może poczuć się urażona. Miała ona bowiem możliwość zapoznania się z historią artysty, naukowca czy też innej osoby, której poglądy są powszechnie znane. Przykładem może być koncert artysty w zamkniętym uczuć religijnych a wolność słowaPrzez wzgląd na zbliżenie tematyczne pojawiają się trudności w rozdzieleniu zachowań, które obrażają uczucia religijne od tych dających prawo do wolności słowa. Warto podkreślić, że krytyka sama w sobie nie stanowi obrazy uczuć ma prawo do swobodnej wypowiedzi na temat danego wyznania i ich przedstawicieli. Dotyczy to również negatywnej opinii w stosunku do podmiotu i przedmiotu kultu religijnego. Ważne jest, by forma i treść zachowania nie zawierała w sobie elementów o charakterze poniżającym, lekceważącym czy obelżywym. O obrazie uczuć religijnych można mówić, gdy dojdzie do spełnienia zarówno przesłanki subiektywnej, jak i obiektywnej związanej z uczuciami osoby jest jedną z najstarszych i zarazem ciągle żywych religii się na monoteizmie etycznym, czyli wierze w jednego, jedynego Boga, Stwórcę i Pana On od ludzi moralnego wyznaje wiarę w posłannictwo Żydów z racji przymierza, które Bóg zawarł z nimi, jako narodem przez Siebie wybranym.(źródło - może obrazić uczucia religijne?Obraza uczuć religijnych jest przestępstwem powszechnym. Znaczy to tyle, że każdy może dopuścić się tego przestępstwa. Każdy może też poczuć się obrażony. Przestępstwo to może być popełnione zarówno umyślnie, jak i w zamiarze ewentualnym. Prawo polskie dopuszcza również możliwość zbiegu kumulatywnego obrazy uczuć religijnych z dwoma innymi przestępstwami wskazanymi w kodeksie ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 194 - ustawa Kodeks karnyKto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (...) Tej samej karze podlega, kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom 195 - ustawa Kodeks karny Język polski, Oświecenie Epoka oświecenia nie była jednorodna pod względem filozoficznym czy światopoglądowym. Mogło to wynikać z faktu, iż twórcami tej epoki byli zarówno arystokraci, szlachta i emancypujący (rozwijający) się mieszczanie. Mimo to można wyodrębnić zasadnicze postawy i idee znamienne dla oświecenia: K r y t y c y z m: Postawa odnosząca się głównie do tradycyjnych instytucji politycznych i społecznych, do Kościoła i form życia religijnego, do ustaleń nauki; R a c j o n a l i z m: Kierunek filozoficzny przyznający rozumowi ludzkiemu główną rolę w procesie poznania, negujący rolę w procesie doświadczenia, intuicji, poznania mistycznego, objawienia. Jego prekursorem był Kartezjusz autor słynnego stwierdzenia: Cogito ergo sum. Stał się on głównym nurtem myślowym w XVIII w. D e i z m: Pogląd filozoficzno-teologiczny zakładający, iż Bóg stworzywszy wszechświat nie ingeruje odtąd w losy świata i rozwój przyrody i życie ludzkie. Jest to kierunek racjonalistyczny, odwołujący się do rozumu i odrzucający w Opatrzność Boską, cuda i objawienie. Prowadzi do negowania roli Kościoła jako pośrednika między Bogiem i ludźmi. Głosi prymat moralności nad religią i uniezależnieniem nauki od dogmatów wiary. A t e i z m: Pogląd filozoficzny odrzucający wiarę w istnienie Boga i wszelkich sił nadprzyrodzonych, niematerialnych – przeciwieństwo Teizmu. E m p i r y z m: Pogląd filozoficzny gdzie znalazł uzasadnienie oświeceniowy krytycyzm. Jego prekursorem był angielski filozof Francis Bacon. Kładł nacisk na rolę doświadczenia w procesie poznawania świata, odrzucając to wszystko, czego się nie da potwierdzić w praktyce. Owocem dwóch sprzecznych kierunków filoz.: racjonalizmu i empiryzmu, był optymizm poznawczy, wiara w możliwości odkrywania praw rządzących światem i społeczeństwem. W związku z tym powszechnie akcentowano potrzebę oświecenia ludzi, nakładając na literaturę funkcje u t y l i t a r n e (użytkowe) i przypisywano ogromną rolę edukacji i wychowaniu (encyklopedia). S e n s u a l i z m: Pogląd filozoficzny według którego źródłem wiedzy są wyrażenia zmysłowe będące odbiciem rzeczywistości. Jeden z jego twórców, angielski filozof John Lock wprowadził pojęcie tabula rasa (czysta karta), określając w ten sposób umysł dziecka, pozbawiony jakichkolwiek wrodzonych idei i zasad, kształtowany dopiero przez doświadczenie i edukację. N a t u r a: Pojęcie natury sprowadzało się do przekonania o istnieniu stałych, niezmiennych, “naturalnych” cech człowieka i świata. Wg. Rousseau cechy te bywają zniekształcone w rozwoju cywilzacyjnym, należy więc przywrócić to, co zgodne z naturą, czyli podstawowe prawa człowieka i jego dążenie do szczęścia. Szczęście jednostki jest harmonijnie powiązane ze szczęściem ogółu, a osiągane przez pracę, która prowadzi do postępu. Żródła: teksty nadesłane Serwis matura jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem. Ebooki edukacyjne Dobre wypracowania Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku? Jak zdać egzamin? Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin! Szybka nauka 93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów 9. Dostrzeganie współzależności wiary i rozumu Definicje słownikowe Racjonalizm - (łac. ratio = rozum) stanowisko głoszące rozumność czegoś, uznające zasadniczą rolę (wartość) rozumu w różnych dziedzinach bytu, poznania, działania. Fideizm - (gr. fides = wiara) postawa lub pogląd dotyczący głównie stosunku wiary i rozumu, akcentujący rolę wiary w poznaniu ludzkim. W filozofii fideizmem w znaczeniu szerszym nazywane bywa każde stanowisko, wg którego podstawowe prawdy teoretyczne i zasady praktyczne należy przyjąć na podstawie np. zdrowego rozsądku. Fideizm najczęściej kwestionuje naukową wartość argumentacji za istnieniem Boga. Deizm - pogląd filozoficzny uznający istnienie Boga jako stwórcy świata materialnego (w rozumieniu duchowej siły sprawczej), lecz odrzucający przekonania religijne, w myśl których Bóg ma moc ingerowania w życie człowieka i kierowania światem materialnym. Według deistów, o istnieniu duchowej siły sprawczej świadczy racjonalny porządek świata materialnego i stałość praw fizyki. Ateizm - (gr. a = przeczenie, theos = Bóg) doktryna lub postawa człowieka wyrażająca negację Boga; w aspekcie filozoficznym - zaprzeczenie istnienia Boga, w aspekcie teologicznym - osobowe zerwanie z Bogiem i cofnięcie aktu zaufania wobec Niego, w aspekcie socjologicznym - zanik praktyk religijnych i desakralizacja życia ludzkiego. Gnostycyzm - (gr. gnostikos = dotyczący wiedzy, służący poznaniu) doktryny i ruchy religijne powstałe w I i II w. na wschodzie cesarstwa rzymskiego łączące elementy chrześcijaństwa z grecko-egipskim hermetyzmem. Ok. VI wieku ruchy gnostyckie zostały wchłonięte przez szerzący się manicheizm. Gnoza oznacza wiedzę, która ma człowiekowi przynieść wyzwolenie i zbawienie. Wiedza ta jest pochodzenia boskiego. Nie może ona być przekazana człowiekowi przez nauczycieli lub teksty, a jedynie poprzez bezpośredni kontakt z boskością. Agnostycyzm - (gr. agnostos = niepoznawalny) termin wprowadzony do filozofii w XIX w. na oznaczenie niepoznawalności rzeczy istniejących poza zjawiskami. Specyficzną odmianą agnostycyzmu teoriopoznawczego jest agnostycyzm religijny (teologiczny) podkreślający ograniczoność lub niedoskonałość poznania Boga przez ludzi. Ontologizm - stanowisko głoszące, że sam rozum - bez żadnego wsparcia - potrafi precyzyjnie rozstrzygnąć, jakiego rodzaju rzeczy muszą istnieć, a więc i rzeczywiście istnieją. Naturalnemu rozumowi przypisywana jest wiedza o tym, co można poznać tylko w świetle wiary. Tradycjonalizm - filozoficzno-teologiczna doktryna, powstała w XIX w. jako skrajna reakcja na racjonalistyczną tezę filozofów przyznających rozumowi ludzkiemu całkowitą autonomię i niezależność. Wg tradycjonalistów wszystkie lub przynajmniej moralne i religijne prawdy zawdzięczamy przekazom mającym swoje źródło w pierwotnym Objawieniu Bożym.

pogląd odrzucający wiarę w boga